10 vragen over neuropathie bij kanker

Patiënten die wij behandelen na chemokuren en bestralingen, blijven vaak zitten met vragen over neuropathie bij kanker. Hieronder de 10 meestgestelde vragen aan ons Instituut.

124188823-Auremar-Dreamstime-INP-Instituut-voor-Neuropathische-Pijn neuropathie kanker

Soorten chemotherapie

Chemokuur of chemotherapie is een behandeling van kanker met medicijnen, de zogenaamde cytostatica. Er bestaan ruim 50 verschillende soorten, die meestal in specifieke combinaties worden toegediend.

Sommige cytostatica kunnen het zenuwstelsel aantasten. Zoals Platinumderivaten (cisplatin, oxaliplatin, carboplatin), Taxanen (docetaxel, paclitaxel), Vincristine, Epothilonen (ixabepilone), Bortezomib, Thalidomide en Lenalidomide.

Soorten neuropathie

‘Neuropathie bij kanker kan verschillende oorzaken hebben’ volgens prof. Sylvie Rottey, ‘waaronder chemotherapie. Bij chemotherapie wordt de sensibele of gevoelsneuropathie veroorzaakt door diffuse beschadiging van de zenuwbanen. Sommige cytostatica kunnen bijvoorbeeld ook het gehoor beschadigen, een andere vorm van neuropathie.

Maar ook de kanker zelf kan rechtstreeks de zenuwen bedreigen. Denk aan lokale druk van de tumor of botuitzaaiingen op de zenuwen. Maar gevoelsstoornissen of motorische stoornissen in één lichaamsdeel zijn wel alarmsignalen. Ze vereisen een acute aanpak van een lokaal probleem. Dit om te voorkomen dat er definitieve zenuwbeschadiging optreedt op korte termijn.’

Sommige soorten chemotherapie kunnen neuropathie of zenuwpijn veroorzaken. Meestal gaat die pijn over na het stoppen van de kuur. Jammer genoeg niet altijd. Neuropathie lijkt bovendien moeilijk te behandelen. Doorgaans is een multidisciplinaire aanpak aangewezen.

Chemokuur en zenuwpijn (1): interview met prof. Sylvie Rottey

1. Wat is perifere neuropathie of zenuwpijn?

‘Neuropathie of zenuwpijn ontstaat door een beschadiging van de gevoelszenuwen, bijvoorbeeld door chemotherapie bij kanker. Klachten kunnen vroeg in de behandeling optreden. Of pas na enkele maanden opduiken. Niet alle patiënten krijgen er overigens mee te maken.

Je kan stellen dat het afhangt van het type chemotherapie, de dosis en de duur van de behandeling. Maar het varieert ook van patiënt tot patiënt. Het is dus moeilijk te voorspellen of iemand of last zal krijgen, en in welke mate.’

2. Wat zijn de symptomen?

‘Het begint meestal met tintelingen, een doof of slapend gevoel, soms pijnscheuten. Vooral in de handen en de voeten. Want de zenuwuiteinden raken eerst beschadigd. Verder kan er sprake zijn van een overdreven pijnreactie op een relatief onschuldige prikkel. Zoals een lichte aanraking of contact met koude zaken.

In een volgende fase raakt de fijne motoriek verstoord en krijg je problemen met het binden van veters of knopen van kleding. Uiteindelijk kan ook stappen bijvoorbeeld moeilijk worden.’

3. Wat kan zenuwpijn veroorzaken?

Perifere neuropathie wordt bij kankerpatiënten meestal veroorzaakt door chemotherapie. Er zijn wel extra risicofactoren, zoals diabetes en een verleden van overmatig alcoholgebruik. Algemeen gaat het om een beschadiging van de zenuwen waardoor spontane pijnprikkels ontstaan.

Een soort van overgevoeligheid. De precieze oorzaak op cellulair en weefselniveau blijft onderwerp van discussie. Wellicht heeft het te maken met de gewijzigde concentratie van zouten in het weefsel rond de zenuwen.’

4. Welke geneesmiddelen of chemotherapie kunnen zenuwpijn veroorzaken?

‘Bij sommige kankers is het risico op neuropathie groter, door het gebruik van bepaalde cytostatica. Ze worden onder meer gebruikt voor de behandeling van longkanker, blaaskanker, hoofd/halskanker, darmkanker, borstkanker en prostaatkanker. Alles samen gaat het om een grote groep van kankerpatiënten die behandeld worden met chemotherapie. Daarom is het belangrijk om er aandacht aan te besteden.’

5. Hoe ver staat het wetenschappelijk onderzoek?

‘Er lopen studies met verschillende producten om neuropathie te voorkomen of te behandelen. Voorlopig zonder veel resultaat voor de dagelijkse praktijk. Maar enkele denksporen lijken alvast veelbelovend. Sommige vitamines, mineralen en vetzuren zouden een rol spelen in de preventie.

Onder meer calcium en magnesium kunnen de zenuwen beschermen tegen beschadiging door chemotherapie. Studies tonen ook een gunstig effect van vitamine B en vitamine E.’

6. Hoe evolueert zenuwpijn?

‘Hoe meer sessies en hoe zwaarder de dosis, des te groter is het risico. Meestal gaat het ook van kwaad naar erger. Vaak verdwijnen de symptomen na de behandeling, helaas niet altijd. Soms kan de toestand nog verslechteren, maanden na de chemotherapie. Dus een garantie krijg je nooit.

Sommige patiënten ondervinden al bij al weinig hinder. Anderen raken fors beperkt in hun dagelijkse bezigheden. Soms zijn de klachten zo ernstig, dat patiënten de behandeling voortijdig moeten stoppen. Voor het nemen van een dergelijke beslissing speelt het doel van de therapie zeker mee.

Is het een curatieve kuur om definitieve genezing? Of wil je vooral de levenskwaliteit verhogen in een palliatieve situatie? Wat we trouwens soms vaststellen, is dat patiënten hun klachten verzwijgen, om zeker de maximale behandeling te krijgen.’

7. Hoe stel je de diagnose?

‘Neuropathie blijft een ingewikkeld probleem. Het ís onzichtbaar en niet meetbaar zonder bijvoorbeeld een elektromyogram (EMG) uit te voeren. Maar dat is louter een vaststelling op dat moment in de tijd. We weten vooral dát er klachten zijn, omdat de patiënt het ons vertelt. Gericht vragen stellen over welke last hij heeft en wat hij nog kan, leert ons vaak het meest.’

8. Kan je het risico op zenuwpijn verminderen?

‘Niet echt. Maar als de klachten aanhouden, kunnen veranderingen optreden in de zenuwen waardoor neuropathie onomkeerbaar wordt. Neem de klachten ernstig en bespreek ze met je arts, om samen te zoeken naar een oplossing. Soms is het nodig om de dosis te verminderen, of te switchen naar een ander middel of de behandeling te onderbreken.’

9. Kan je zenuwpijn na chemokuur behandelen?

‘Echt genezen lukt niet. Meestal is het een kwestie van tijd, zodat beschadigde zenuwen de kans krijgen om te herstellen. Dat kan lang duren, want zenuwcellen groeien traag. In afwachting kan je proberen de pijn te verlichten en het comfort te verhogen. Met wisselend succes. Zenuwpijn reageert bijna niet op gewone pijnstillers, dus moet je andere middelen inzetten.

Sommige anti-epileptica en anti-depressiva bijvoorbeeld werken op de zenuwbanen en kunnen de gevoeligheid afvlakken, maar niet bij iedereen. Zelfs morfinepreparaten nemen de pijn meestal niet weg. Naast medicijnen kunnen alternatieve of complementaire behandelingswijzen baat hebben, zoals kinesitherapie en acupunctuur.

Ook relaxatietherapie kan helpen om beter met de klachten om te gaan.’

Note: het behandelprotocol met Palmitoylethanolamide (PEA supplement) en crèmes was in de tijd van het interview nog niet aan de geïnterviewde bekend.

10. Wat kan je zelf doen om beter te leren omgaan met zenuwpijn na chemokuur?

‘Wie negatief reageert op koudeprikkels, zoekt natuurlijk de warmte op. Kleed je goed aan en draag sokken of handschoenen. Ook voldoende nachtrust is belangrijk, want vermoeidheid maakt de klachten meestal erger. Veel patiënten voelen zich beter als ze uitgerust zijn en goed in hun vel zitten.

Maar vooral: praat erover met je arts en bespreek je klachten. Hoe eerder de neuropathie wordt aangepakt, des te kleiner is de kans op blijvende schade.’

Palmitoylethanolamide (PEA) en pijnstillende crèmes

Ons behandelprotocol tegen chemokuur veroorzaakte zenuw beschadigingen en pijn, bestaat uit Palmitoylethanolamide (PEA) en pijnstillende crèmes. Dit kan, als het voor de chemokuur genomen wordt, de zenuwen beschermen en de pijn verminderen.

Chemokuur geinduceerde neuropathie pijn en zenuw beschadigingen bij kanker hoeven geen kwaliteit van leven meer te verminderen.

Bron

Leven, het patiëntenmagazine van de Vlaamse Liga tegen Kanker, editie: juli 2010, auteur: An Van de Velde.

Aug 2014,
’10 vragen over neuropathie bij kanker’

Bekijk hier video’s van onze patiënten over kanker.

Uitleg over Bortezomib (Velcade)

Goshajinkigan bij neuropathie door Oxaliplatin
Polyneuropathie door Bortezomib
POEMS, een zeldzame polyneuropathie

Contact

Contact

Ik ga akkoord met de privacyverklaring