Pijn zit tussen je oren!
‘De pijn zit tussen je oren.’ Dat horen patiënten met chronische pijn vaak. In principe is dat ook zo. Want de centrale computer die de binnenkomende signalen omzet in het gevoel pijn zit in de hersenen.
Maar als je hoort: 
“het zit tussen de oren” betekent dat vaak, stel je niet aan, wees flink, het valt wel mee, je overdrijft. En dat soort dingen. Nu is het met pijn eigenlijk heel simpel. Er is maar een persoon die kan beoordelen of er pijn is en hoe erg die pijn is, en dat ben jezelf.
Pijn is serieus
OK, er zijn enkele zeldzame aandoeningen waarbij enorme pijn ervaren wordt, terwijl er geen enkele aanleiding voor bestaat. Maar daar gaat het hier even niet over.
Bij neuropathische pijn is er behoorlijk veel bekend van het waar en waarom van de pijn. En dat het in die zin NIET tussen de oren zit! Wij gaan altijd uit van het gelijk van de patiënt, en iedere pijnklacht wordt door ons serieus genomen en zo goed mogelijk, in samenspraak, behandeld!
Twee soorten pijn: spontaan en door prikkel
Normaal is er pijn wanneer de zogenaamde pijnreceptoren in de huid van bijvoorbeeld een voet, worden blootgesteld aan prikkels die voor ons niet goed zijn. In een glasscherf stappen bijvoorbeeld.
Bij neuropathische pijn ontstaat de pijn niet bij die receptor, maar ontstaat die pijn door een beschadiging van het zenuwgeleidingssysteem. Zo zal bijvoorbeeld zenuwbeschadiging na een behandeling met anti-kanker middelen. Dit komt door de giftigheid de verbinding tussen de zenuwcel lichamen en hun uitlopers en structuren waar ze heen lopen onderbreken.
Er zijn twee mechanismen bekend met betrekking tot de oorsprong van de pijn in een beschadigd zenuwstelsel. Pijn die ontstaat onafhankelijk van een prikkel en pijn die ontstaat juist door een prikkel.
Spontane pijn: open kanalen en nieuwe deuren
De zenuwvezels slaan hierbij op hol door hun beschadiging. Ze vuren spontaan, zo heet dat. Dat is de basis van de neuropathische pijn. Als een zenuwcel beschadigd is, zal het spontaan gaan vuren doordat op het cellichaam van de zenuwcel een grotere hoeveelheid bepaalde kanalen ontstaan, de tetrodotoxine-ongevoelige natriumkanalen.
Door die kanalen kan makkelijker natrium de cel binnenstromen, en dat is een van de voorwaarden van het ontstaan van een pijnimpuls. Dat gaat met meer van die kanalen veel makkelijker. Vandaar de spontane pijn.
Het zijn eigenlijk spontane epileptische aanvallen van zenuwcellen. Vandaar dat wij ook wel eens middelen tegen epilepsie inzetten om de pijn te bestrijden. Ja, zo simpel is dat.
Autonoom zenuwstelsel
Dan is er een onderdeel van ons zenuwstelsel dat autonoom heet. Een deel daarvan is het zogenaamde sympathische zenuwstelsel. En op de zenuwcellen daarvan groeien nieuwe receptoren, de zogenaamde α-adrenoreceptoren.
Nieuwe deuren, die ook weer open gaan en de pijn doorlaten! Die receptoren komen daar tot expressie, zo noemen biologen dat. Daardoor worden die zenuwcellen veel gevoeliger voor bepaalde hormonen die in ons bloed zitten, zoals noradrenaline. Noradrenaline wordt ook door het sympathische zenuwstelsel afgegeven.
En bovendien kan er een nieuwe uitgroei plaatsvinden van die sympathische zenuwcellen door de beschadiging, dat heet wildgroei, of met een Engels woord:‘sprouting’. Hierdoor ontstaan netwerken van sympathisch cellen rond andere zenuwcellen. Omdat die cellen noradrenaline afgeven ontstaan er voortdurende pijnprikkels. Bah!
Dus genoeg reden om deze pijn niet alleen als tussen de oren zittend op te vatten! Maar het verhaal is nog niet af. Je kan ook bij neuropathische pijn extreme pijngewaarwordingen hebben als er een simpele aanraking van de benen of voeten is bijvoorbeeld.
Extreme pijn: de opgewonden veer
Deze pijn wordt uitgelokt door normaal niet-pijnlijke prikkels. Dit noemen dokters met een mooi woord allodynie. En hoe dat tot stand komt is een erg verwarrend verhaal. Dat zullen we jullie besparen. Dat gebeuren leidt uiteindelijk tot wat men noemt winding-up, net alsof je een soort veer opdraait.
Dat proces vindt plaats in het ruggenmerg. Niet-schadelijke prikkels leiden daar tot het vrijkomen van de pijn veroorzakende neurotransmitter substance-P uit de zogenaamde Aβ-vezels. Dan wordt daar dat hele gebeuren, die niet pijnlijke prikkels, dus waargenomen als uiterst pijnlijke prikkels. Allodynie dus.
Opsommen en napijn
Om de diagnose neuropathische pijn te stellen zoekt de arts naast tekenen van allodynie ook naar andere tekenen. Zoals het verschijnsel van de zogenaamde ’temporele summatie’, ofwel opsommen in de tijd. Dat betekent dat een gelijkblijvende herhaaldelijke prikkel, bijvoorbeeld steeds eenzelfde aanraking op de huid, een toenemende pijngewaarwording veroorzaakt.
Ook ‘napijn’ is belangrijk voor de diagnose. Napijn wil zeggen, dat er na stimulatie van bijvoorbeeld de voet, nog een tijd pijn in de voet wordt gevoeld. Deze twee fenomenen zijn tekenen van de spinale wind-up, waar we over schreven.
Juni 2019,
Bekijk hier video’s van onze patiënten over neuropathie.