Het schoudergordelsyndroom (Thoracic Outlet Syndrome, TOC)

Pijn en ellende. Beklemming van zenuwen en andere structuren rond de schouder. Wat is het en wat te doen? Het schoudergordelsyndroom of vooral bekend in het Engels als het thoracic outlet syndrome (TOC).

Het is een aandoening waarbij een zenuwbundel in de nek beklemd raken. Dat zijn de zenuwen, komend van de plexus brachialis, en/of twee bloedvaten, de arteria subclavia en de vena subclavia, die beklemd raken, rond het sleutelbeen.

De zenuwen en de bloedvaten lopen onder het sleutelbeen door vooral de arm in. Dat kan allerlei nare klachten van pijn en bizarre gevoelens in nek en arm geven.

Hoe met het schoudergordelsyndroom behandeld worden?

Het schoudergordelsyndroom is een van de meest niet herkende oorzaken van allerlei klachten van pijn, doofheid en krachtsverlies in arm en hand.

Het wordt soms niet herkent door dokters, of men denkt dat er bijvoorbeeld een armzenuw in de knel zit ter hoogte van de elleboog, of dat er diabetes is.

Maar nee, het is geen diabetes, geen nekhernia, geen Carpaal Tunnel Syndroom (CTS). Het is iets heel anders, en moet ook anders behandeld worden!

Verkeerde houding

Het heeft veel te maken met slechte houdingen, te veel zitten in foute houding achter de computer, te veel teksten met phones en tablets, uitgezakt voor de TV zitten, of foutief sporten.

We vergeten maar al te vaak dat onze nekspieren 1/8ste van ons totale gewicht torsen, dat is het gewicht van ons hele hoofd. Maar we zullen zien dat er ook andere oorzaken zijn.

Over de definitie van thoracic outlet syndrome is heel veel gedebatteerd en onenigheid ontstaan nadat Dr. Peet in 1956 dit syndroom beschreven heeft.[1]

De grootste groep van patiënten is tussen de 20 en 50 jaar.[2] Hier bespreken we wat het is, wat er gebeurt in de zenuw bij beklemming, en wat er aan te doen is.

Ontstaan van het Thoracic outlet syndroom (schoudergordelsyndroom)

De benaming in het Engels benadrukt de plaats en de oorzaak van het schoudergordelsyndroom. Thoracic betekent thorax ofwel borstkas, en outlet betekent uitgang. Dus daar waar de zenuwen en bloedvaten uit de borstkas komen, daar ontstaat het probleem.

De zenuwen en bloedvaten lopen uit de borstkas tussen het sleutelbeen en de eerste rib. Wanneer deze ruimte beperkt is, door bijvoorbeeld

• een extra rib,
• een slecht genezen breuk van het sleutelbeen,
• eerste rib die bizar van vorm is (malformatie),
• te dikke nekspieren (scalenusspieren),

dan kunnen de zenuwen en/of bloedvaten bekneld raken.

Ook bij een ongeval, wanneer een het sleutelbeen of de eerste rib gebroken is, kan het thoracic outlet syndroom ontstaan. Verder bij bepaalde beroepen of sporten waarbij de scalenusspieren (bepaalde nekspieren) overmatig worden gebruikt en daardoor groeien (spierhypertrofie) kan dit syndroom ontstaan.

Dit komt vooral voor wanneer de armen veel omhoog worden gebracht zoals bij schilders, kappers, schoolleraren, en zwemmen, het frequent gooien van een bal (rugby en cricket). Maar ook bij frequente en fanatieke sportschool boys, de hulks die je wel eens ziet lopen, kunnen te grote volumineuze nekspieren gekweekt hebben, waardoor de zenuwen in de knijp komen.

Klachten bij het schoudergordelsyndroom

De klachten van het schoudergordelsyndroom zijn afhankelijk van welke structuur bekneld geraakt is. In 90% van de patiënten komt een zenuwbeklemming voor.[3] Een beknelling van een slagader komt maar in 1% van de gevallen voor.

Neurogene schoudergordelsyndroom, de neuralgie van de schoudergordel

•  Pijn, doofheid, tintelingen, prikken en overgevoeligheid kunnen voorkomen in het gebied van de eerste nekzenuw tot en met de achtste borstzenuw (C1 en Th8, zie plaatje), in de schouder, aan de mediale kant van het schouderblad, en in de nek.[1]
• Niet tegen koude kunnen, het Reynaud fenomeen (koude hand en verkleuringen van de handen) door een overactiviteit van een deel van het autonome zenuwstelsel, het sympathisch zenuwstelsel

Er zijn 2 varianten van het neurogene thoracic outlet syndroom (NTOC). De eerste variant waarbij daadwerkelijk de vermindering van zenuwgeleiding objectief gemeten kan worden en een tweede variant waarbij de zenuwgeleiding normaal is.

In beide gevallen echter is de uiteindelijke functie van de zenuw gestoord, en is er pijn. In bepaalde gevallen kan de chirurg een uitkomst bieden.[5]

Veneuze schoudergordelsyndroom

Wanneer een schouder ader, zoals de vena subclavia (de ader die onder het sleutelbeen loopt) in de beknelling is, dan wordt de arm blauw, dik (oedeem) en zijn er vaak tintelingen in de vingers (door het oedeem). Ook kunnen de oppervlakkige aders gezwollen zijn.

Arteriële schoudergordelsyndroom

Wanneer een slagader, zoals de slagader die onder het sleutelbeen loopt (de arteria subclavia) wordt afgekneld, dan is arm koud en de kleur van de huid bleek (vaak bleker dan de andere arm). De diagnose kan worden gesteld met echografie, of een angiografie. Dat zijn methodes om de ader af te beelden door geluid, of door contrastvloeistof.

Wat gebeurt er in de zenuw, wat te doen?

Bij zenuwbeklemmingssyndromen, waarbij het schoudergordelsyndroom er een is, maar bijvoorbeeld het Carpaal tunnel syndroom, ischias en het tarsale Tunnel Syndroom (CTS) anderen, gebeurt er steeds hetzelfde.

De zenuw komt onder druk te staan, hetzij door een te dikke spier of ligament, hetzij door een hernia of druk ergens anders door (litteken), en de zenuw wordt daardoor geprikkeld.

Een geprikkelde zenuw gaat ontstekingsstofjes maken, de zenuw raakt ontstoken, en gaat opzwellen. Er is echter al weinig plek voor de zenuw, en bij zwellen nog minder plek. Dan ontstaat er nog meer functiestoornissen in de zenuw en nog meer pijn. Dat alles kan je het best behandelen met een stof die:

1. zwellingen en ontsteking tegen gaat,
2. pijn verminderd en
3. zenuwen beschermd tegen schade.

Pijnstiller Palmitoylethanolamide (PEA) helpt

Een dergelijke beschermende en ontstekingsremmende en pijnstillende stof bestaat gelukkig, het is de natuurlijke stof Palmitoylethanolamide (PEA), waarmee wij al lang met veel succes werken.[6]

Deze stof heeft zijn werking bewezen bij tal van zenuwbeklemmingssyndromen, zoals ischias en het Carpaal Tunnel Syndroom (CTS).[7] Ook bij het tarsale Tunnel Syndroom (CTS) wordt de stof vaak ingezet.[r=manual;; Use of the Analgesic, Anti-inflammatory and Neuroprotectant Supplement Palmitoylethanolamide in the Tarsal Tunnel Syndrome; Clinical Research on Foot & Ankle, Clin Res Foot Ankle 2015, 3:1

Advies: capsules die de natuurlijke zenuwbeschermende en pijnstillende stof Palmitoylethanolamide (PEA), samen met fysiologisch gedoseerde vitamines B lijken de beste zenuwbescherming en pijnverlichting te geven bij dit soort zenuwdruk problemen.[6]

Zoals gezegd lijkt de beste werking op te treden als in de capsules ook fysiologische doseringen van vitamines B voorkomen.

Naar een bewegingsexpert

Het kan ook bijzonder handig zijn om met dit soort klachten ook een bewegingsexpert, zoals een osteopaat, of een Mensendieck en Cesar therapeut mee te laten kijken. Die kijken natuurlijk naar verschillende zaken.

Maar voordat het mes erin gaat, bezoek een goede osteopaat of chiropracter, en een goede houdingstherapeut. Je moet de osteopaat en de chiropractor wel de tijd geven, het kost een cyclus behandelingen om de hele schoudergordel als het ware weer te ontharden.

Dat dient dan hand in hand te gaan met veranderingen in je bewegingsgedrag. De meest optimale behandeling als je echt hart voor je eigen lijf hebt is dan ook:

1. Osteopathie of Chiropractie of Manuele therapie
2. Mensendieck of Cesar,
3. Palmitoylethanolamide (liefst in PEA capsules met vitamine B, 3 maal daags na de maaltijd) gedurende het hele behandeltraject totdat alle klachten geheel verdwenen zijn.

Elders op deze website meer over de rol die deze stof kan spelen bij de behandeling van zenuwbeklemmmingen. Het is een goede eerste keusbehandeling.

Werking van Botox en Fysio valt tegen

Er zijn ook andere behandelingen ingezet, zoals bijvoorbeeld Botox injecties (botulinum toxin type A (BTX-A) injecties) in spieren rond de schoudergordel. Die behandeling werkt echter niet.[9]

Bepaalde fysiotherapeutische oefeningen werken slechts bij een klein aantal patiënten.[10]

Alleen in bepaalde gevallen dient de chirurg in te grijpen, dat gaat dan bij een goede indicatie stelling, zoals dat heet, vaak goed.[11][12]

Het is wel verbazend dat er maar heel weinig studies gedaan zijn naar hoe je een schoudergordelsyndroom nu precies het beste kan behandelen. Dat geldt ook voor bijvoorbeeld het tarsale tunnel syndroom.

DJ Kopsky, arts, december 2012, prof. J, juni 2015, juli 2016.

Soorten vragenlijsten bij neuropathie

Bekijk hier video’s van onze patiënten over PEA.