HSAN, 5 typen van erfelijke neuropathie

HSAN: Er zijn 5 verschillende typen van de erfelijke sensibele en autonome neuropathie, de Hereditary Sensory Autonomic Neuropathy (HSAN). De verschillende soorten van HSAN zijn zeldzaam.

Naast de Familiare Amyloid Polyneuropathie, is de erfelijke sensibele en autonome neuropathie een voorbeeld daarvan. Andere vormen zijn de ziekte van Fabry en de Porphyrie. Bij al die ziektes komen ontregelingen voor van het autonome zenuwstelsel.

HSAN Hereditaire Sensorische en Autonome erfelijke Neuropathie

De Hereditaire Sensorische en Autonome Neuropathieen (HSAN), worden ook wel aangeduid met de term hereditaire sensorische neuropathieen; (HSN) als er geen autonome stoornissen deel uit maken van het ziektebeeld. Het gaat bij HSAN om een groep met oorzaken op genetisch gebied.

Er worden verschillende soorten ziektebeelden onderscheiden, allen zeldzaam. Bijvoorbeeld de HSAN1 is een dominant overervende sensomotorische axonale neuropathie die rond het 10-20ste levensjaar zich manifesteert. Deze variant wordt veroorzaakt door een mutatie van het SPTLC1 gen (605712) op chromosoom 9q22.

Verder onderscheiden we:

HSAN2 (201300) die ontstaan is door een mutatie in de HSN2 isoform van het WNK1 gen (605232) op chromosoom 12p13,
HSAN3 variant (223900) veroorzaakt door een mutatie in het IKBKAP gen (603722) op het chromosoom 9q31,
HSAN4 (256800) door een mutatie van het NTRK1 gen (191315) op chromosoom 1q21,
HSAN5 (608654) door een mutatie op het NGFB gen (162030) op 1p13.

De variant van HSAN die gekarakteriseerd wordt door een reukstoornis, namelijk anosmia (608720) wordt gezien als een specifieke variant van HSAN.

HSAN	Mode of Inheritance	Onset	Symptoms	Signs
Type I	Autosomal dominant, point mutations in SPT, 9q22.1-9q22.3	Second decade of life	Distal lower-limb involvement, ulceration of the feet, particularly the soles	Low sensory action potential amplitude
Type II, Morvan disease	Autosomal recessive	Congenital onset	Pansensory loss of upper and lower limbs, also trunk and forehead; early ulcers	Loss of myelinated and unmyelinated fibers
Type III, Riley-Day syndrome or familial dysautonomia)	Autosomal recessive, 9q31	Childhood onset, predominantly Ashkenazi Jews	Pallor in infancy, irregularities in temperature and blood pressure; Difficulties in eating and swallowing	Absence of unmyelinated fibers
Type IV	Autosomal recessive, 1q21-1q22	Congenital onset	Widespread anhidrosis, lost sense of pain, mental retardation	Loss of myelinated and small unmyelinated fibers
Type V	Autosomal recessive	Congenital onset	Pain insensitivity in extremities	Not applicable

Hereditary Sensory Neuropathie

HSAN type 1 kenmerkt zich door een afwezigheid van pijn en temperatuur gevoel door de degeneratie van de dunne vezels:

Hereditary Sensory Neuropathy I (HSAN I; HSN I)
l Serine Palmitoyltransferase, long-chain base subunit 1 (SPTLC1); Chromosome 9q22.1-q22.3; Dominant

Genetics
- Misense mutations identified: C133Y, C133W, V144D, Ala352Val +
- S331F: Severe, early onset disease
- Founder effect in Australian & English families
Serine Palmitoyltransferase (SPT) enzyme: Sphingolipid biosynthesis
- Catalyzes pyridoxal-5′-phosphate-dependent condensation of L-serine & Palmitoyl-CoA to 3-oxosphinganine
- Mutation effects
  - Increased Glucosyl ceramide synthesis: ? Leads to apoptosis
  - Reduced serine Palmitoyltransferase activity
  - Normal levels of protein
  - Accumulation of abnormal toxic metabolites
    4
    - Deoxy-sphingoid bases (DSB): 1-deoxy-sphinganine & 1-deoxymethyl-sphinganine
    - DSBs have neurotoxic effects on neurite formation in vitro
Clinical features
- Onset: 2nd decade or later; Average 25 years
- Distribution: Distal > proximal; Symmetric; Legs > Arms sensory, autonomic & reflex loss
- Sensory
  - Loss: Pain & Temperature (Small fiber); Large fiber loss also occurs
  - Spontaneous sensations: Paresthesias are Rare; Lancinating pains in some kindreds; Burning pain in some
- Charcot’s joints (Neurogenic osteoarthropathy)
  - Progression: Succession of exacerbations
  - Location: Feet, Severe mutilation & shortening; Occasional hands, Thickened fingers
  - X-rays: Distal demineralization; Metatarsal tapering (Licked candy-stick)
- Weakness
  - Common late in course
  - Distal
- Autonomic involvement
  - Rare
  - Occasional: Horner syndrome
- Sensorineural deafness: Variably present
- Skin: Blistering; Edema & discoloration of foot; Chronic ulcers; Painless injuries
- Time course: Slow progression
Laboratory
- Electro physiology: Loss of C > Aδ & Aα axons
- Immune: Increased Synthesis of IgA
Pathology
- Loss of dorsal root ganglion cells & later motor neurons
- Predominant loss of small myelinated & unmyelinated axons
- No CNS changes

Verschillende varianten van HSAN erfelijke neuropathie

Er zijn verschillende varianten, afhankelijk van welk gen precies aangedaan is, waarbij bijvoorbeeld pijnloosheid bestaat. Hier twee voorbeelden van deze zeldzame ziekte:

1. Mutatie van het gen SCN 9A

Congenital inability to experience pain
l SCN 9A; Chromosome 2q31-32; Recessive

Genetics
- Mutations: Homozygous nonsense; S459X, I767X, W897X
- Allelic with: Erythromelalgia; Paroxysmal Extreme Pain Disorder
SCN 9A protein: See SCN 9A & Erythromelalgia
Onset: Congenital
Clinical
- Sensory
  - Inability to feel pain
    - Over all body regions
    - Painless injuries present
  - Normal: Touch; Temperature (warm & cold); Proprioception; Tickle; Pressure
- Motor: Normal strength
- Tendon reflexes: Normal
- Sweating: Present
- Bladder function: Normal
Laboratory
- Nerve conduction studies: Normal
- Nerve biopsy: Normal
- CNS MRI: Normal

2. Mutatie van een ander gen: Arg211Trp

Hereditary sensory neuropathy with loss of pain perception.
l Nerve growth factor-b; Chromosome 1p13.1; Recessive.

Genetic: Mutation
- Missense: Arg211Trp
NGF-b protein
- Neurotrophin family
- Functions: Role in development & maintenance of sympathetic & sensory nervous systems
- Cellular location: Secreted
Epidemiology: Northern Swedish family
Clinical: Variable degrees of severity
- Onset: Early childhood to adult
- Sensory loss
  - Pain perception: Reduced
  - Temperature: Reduced
- Skeletal: Charcot joints & Fractures
  - Onset: Childhood or Adult (3rd & 4th decade)
  - Lower extremities: Feet; Ankles; Knees
- Autonomic
  - Sweating: Normal
  - Fainting: 1 patient
  - GU & GI disorders: 1 patient
Laboratory
- Electrophysiology
  - Nerve conduction velocity: Normal
  - Sensory loss: Temperature ± Vibration
  - R-R interval: Normal
  - Less axon loss in adult onset casesNerve pathology
  - Axon loss: Thinly myelinated & Unmyelinated

Bronnen

Bron diagram en Bron overzichten

Maart 2010,
‘HSAN: 5 typen van erfelijke neuropathie’

Bekijk hier de video’s van onze artsen.

Wat is Familiare Amyloid Polyneuropathie (FAP)?

Ziekte van Fabry en neuropathische pijn
Q10 bij erfelijke neuropathie?
HMSN, Hereditaire motorische en sensorische neuropathie