Neuropathische pijn bij kanker behandelen
Neuropathische pijn komt bij een erg groot deel van de patiënten met kanker voor. Leukemie en lymfklierkanker gaan in het algemeen gepaard met duidelijk minder pijn.
Kankerpijn is in het algemeen goed te behandelen. Maar ongeveer 1 op de 20 patiënten heeft ernstige pijn die niet te behandelen is. De pijn kan uit verschillende soorten bestaan, somatische pijn genoemd.
Dat is pijn aan botten, spieren en weefsels, organen, de zogenaamde viscerale pijn genoemd. En de neuropathische pijn.
Twee derde van de kankerpatiënten met pijn kampt met nociceptieve pijn, bij één op de tien is deze puur neuropathisch. In een kwart van de gevallen is er sprake van een gemengde pijn. In januari 2008 maande een hoogleraar het volgende, gemeld in Medisch Contact Nr. 02 van 10 januari 2008:
Meerdere soorten pijn
Veel patiënten met kanker krijgen geen optimale behandeling tegen de pijn. Voortdurende pijnmeting en een multidisciplinaire benadering moeten hier verbetering in brengen. Iedereen in de zorgketen onderschat pijn, aldus hoogleraar palliatieve zorg en pijnbestrijding Kris Vissers.
Ernstige pijn komt voor bij ruim de helft van alle patiënten met kanker. In meer dan de helft van de gevallen is er sprake van meer soorten pijn naast elkaar. De zogenaamde nociceptieve pijn wordt veroorzaakt door weefselbeschadiging, vaak door lokale ingroei van de tumor in bijvoorbeeld het beenvlies bij rib-metastases.
Neuropathische is pijn als gevolg van het perifere of centrale zenuwstelsel. Dat komt voor het grootste deel door lokale druk op zenuwen of zenuwplexi, of door de ingroei van tumorweefsel in zenuwen.
Paraneoplastische neuropathie
Een polyneuropathie kan aan kanker voorafgaan. En een neuropathie kan ook tijdens kanker optreden. Onafhankelijk van de behandeling met een chemokuur of bestraling. Dat noemen we een paraneoplastische neuropathie. Deze vorm van neuropathie kan bij vrijwel iedere tumor gevonden worden.
Elk jaar zijn er weer meldingen van neuropathie bij uitzonderlijke vormen van kanker, die we nog nooit eerder gevonden hebben, zoals bij een bepaalde vorm van galblaaskanker of bij thymomen.[1][2] Ook vormen van neuropathie zoals de CIDP kunnen gevonden worden in de context van kanker.[3]
Ook kunnen er polyneuropathie syndromen ontstaan, bijvoorbeeld als het ruggenmerg ook aangedaan wordt. Dat heet dan paraneoplastische myeloneuropathie.[4] Ook kunnen er gegeneraliseerde vormen van spierzwakte deel uit maken ven het syndroom.[5]
Gelukkig zijn paraneoplastische syndromen vrij zeldzaam.[3] Men denkt dat de oorzaak van deze neuropathie ligt in een ontsporing van het immuunsysteem.[7] Behandelen met steroïden geeft soms een positief effect.[4]
Overmatige zenuwactiviteit, zoals bij het syndroom van Isaacs kan ook een paraneoplastisch fenomeen zijn.[9]
Behandeling van neuropathische kanker pijn
In de richtlijn van de integrale kankercentra staat: Gabapentine of Pregabaline en tricyclische anti-depressiva zijn de middelen van keuze bij de behandeling van neuropathische pijn bij patiënten met kanker.
Bovendien: Behandeling met opioïden moet worden overwogen voor de behandeling van pijn bij patiënten met kanker met zowel een nociceptieve als een neuropathische component (als eerste keuze) of bij onvoldoende reactie op Gabapentine of Pregabaline en/of tricyclische anti-depressiva.
Andere anti-depressiva en anti-epileptica dienen alleen te worden voorgeschreven aan patiënten met pijn bij kanker. Maar altijd in overleg met artsen die ervaring hebben met de behandeling van neuropathische pijn. Capsaïcine en Lidocaïne/prilocaïne crème kunnen worden overwogen voor lokale behandeling van neuropathische pijn bij patiënten met kanker.
Andere middelen (vooral Ketamine) dient bij pijn bij patiënten met kanker alleen plaats te vinden bij onvoldoende effect van deze middelen. En door artsen die ervaring hebben met de behandeling van neuropathische pijn.
Behandeling bij het Instituut voor Neuropathische Pijn
en DJ Kopsky, arts, versie oktober 2009; juni 2019,
‘Neuropathische pijn bij kanker behandelen’
Bekijk hier video’s van onze patiënten over kanker.
https://neuropathie.nu/ernstige-neuropathie-door-pembrolizumab/
Op watten lopen na chemokuur, wat nu?
Met Taxol meer neuropathische pijn
Oxaliplatin: verlamming en polyneuropathie
[1] Barua A, Gozzard P, Martin-Ucar AE, Maddison P. | Neuronal antibodies and paraneoplastic sensory neuropathy in thymoma. | Interact Cardiovasc Thorac Surg. | 2012 May 22. [Epub ahead of print]
[2] Uribe-Uribe NO, Jimenez-Garduño AM, Henson DE, Albores-Saavedra J. | Paraneoplastic sensory neuropathy associated with small cell carcinoma of the gallbladder. | Ann Diagn Pathol. | 2009 Apr;13(2):124-6. Epub 2008 Jan 11.
[3] Palma JA, Martín-Algarra S. | Chronic inflammatory demyelinating polyneuropathy associated with metastatic malignant melanoma of unknown primary origin. | J Neurooncol. | 2009 Sep;94(2):279-81. Epub 2009 Mar 6.
[4] Rajabally YA, Qaddoura B, Abbott RJ. | Steroid-responsive paraneoplastic demyelinating neuropathy and myelopathy associated with breast carcinoma. | J Clin Neuromuscul Dis. | 2008 Dec;10(2):65-9.
[5] Rozsa C, Vincent A, Aranyi Z, Kovacs GG, Komoly S, Illes Z. | Paraneoplastic chronic demyelinating neuropathy and Lambert-Eaton myasthenic syndrome associated with multiple anti-neural antibodies and small-cell lung cancer. | Ideggyogy Sz. | 2008 Sep 30;61(9-10):325-8.
[6] Palma JA, Martín-Algarra S. | Chronic inflammatory demyelinating polyneuropathy associated with metastatic malignant melanoma of unknown primary origin. | J Neurooncol. | 2009 Sep;94(2):279-81. Epub 2009 Mar 6.
[7] Honnorat J, Antoine JC. | Paraneoplastic neurological syndromes. | Orphanet J Rare Dis. | 2007 May 4;2:22.
[8] Rajabally YA, Qaddoura B, Abbott RJ. | Steroid-responsive paraneoplastic demyelinating neuropathy and myelopathy associated with breast carcinoma. | J Clin Neuromuscul Dis. | 2008 Dec;10(2):65-9.
[9] Rana SS, Ramanathan RS, Small G, Adamovich B. | Paraneoplastic isaacs' syndrome: a case series and review of the literature. | J Clin Neuromuscul Dis. | 2012 Jun;13(4):228-33.