Een van de verklaringen van het PEA (Palmitoylethanolamide) werkingsmechanisme is dat de stof PEA de PPAR-alfa receptor beïnvloedt. Dit is een bijzonder soort receptor, een zogenaamde celkern receptor (nucleaire receptor) met een moeilijke naam dus: peroxisome proliferator-activated receptor α.
Hoe beïnvloedt PEA de PPAR-alfa receptor?
Eerst dringt PEA door de vettige celmembraan heen. In het celplasma is via de ribosomen het PPAR alpha complex gemaakt. Bovendien is er een NF-kappa-beta synthese en deze beide moleculen linken met elkaar.
Vervolgens verbindt dit complex zich met het DNA en beïnvloedt het aflezen van enkele genen, waardoor enkele ontstekingsmediatoren in hun synthese geremd worden. Zo ontstaat de ontstekingsremmende werking van PEA.
De kern van de pijn: nucleaire receptor
Begin jaren ’90 zijn de nucleaire receptoren ontdekt, waartoe ook de PPAR-alfa receptor behoort.[1][2]
Naar deze receptor werd gezocht, omdat wetenschappers met moleculen werkten die het gehalte van het vet in het bloed verlaagden. En die de vetverbranding beïnvloedden en de aanmaak bevorderden van de zogenaamde peroxisomen.[3][4][5]
De PPAR receptor heeft dan ook zijn naam te danken aan het feit dat bepaalde stoffen aanmaak (Proliferatie) van de peroxisomen (Peroxisome) stimuleren (Activated) door zich te binden aan deze Receptor: PPAR.
Peroxisomen zijn blaasjes in de cel, vooral in de levercellen, die waterstofperoxide bevatten. De waterstofperoxide in de blaasjes breekt giftige stoffen af zoals bijvoorbeeld alcohol. PPAR’s hebben vele functies, en worden wel ‘sensoren voor stress-situaties’ genoemd.[6]
Daarom zijn moleculen die de functies van PPAR beïnvloeden ook zeer interessant.
Receptor reguleert ontstekingsreacties
Een van de taken van PPAR-alfa is dat deze receptor ontstekingsreacties reguleert.[7] Aangezien uit klinisch en laboratoriumonderzoek is gebleken dat PEA een ontstekingsremmend effect heeft, hebben Italiaanse onderzoekers een laboratoriumstudie gedaan met de vraag of PEA PPAR-alfa beïnvloedt.
In een experiment met ratjes bleek inderdaad dat PEA aangrijpt op de PPAR-alfa receptor.[8] Bij ratjes die geen PPAR-alfa hadden, en waarbij een ontsteking werd veroorzaakt, had PEA geen effect op de ontsteking. Dit suggereert dat het ontstekingsremmende effect van PEA via PPAR-alfa verloopt.
Uit een ander experiment met allergische huidontsteking bij ratjes bleek dat PEA de natuurlijke ontstekingsremmer is.[9] Het mechanisme van de ontstekingsvermindering is uitgebreid.
PPAR stimulatie zorgt voor onderdrukking van aanmaak van INF-gamma en IL-17 door CD4+ T helper-cellen (immuuncellen). En dat lymfocyten (witte bloedlichaampjes) in minder groten getale naar de plaats van ontsteking toe migreren. Door o.a. remming van ontstekingsmoleculen (chemokines).[10]
Niet alleen ontstekingen onderdrukken
Net alleen het onderdrukken van de ontstekingsreactie van Palmitoylethanolamide via PPAR-alfa is het enige effect. Ook blijkt dat PPAR-alfa door stimulatie van PEA een duidelijk pijnstillend effect heeft in verschillende pijnmodellen.[11]
Het aanzetten van genen die ervoor zorgen dat de uitstoot van ontstekingsstimulerende moleculen wordt onderdrukt, is een kwestie van uren. PEA via het PPAR-alfa mechanisme echter, heeft een direct pijnstillend effect. Uit het pijnexperiment blijkt dat PEA en PPAR-alfa gekoppeld een direct effect hebben op de kalium kanalen van de zenuwen.
Neuroprotectief effect via PPAR-alfa
Het zenuwbeschermende effect van PEA is al eerder aangetoond. Dat dit mechanisme via (ook) PPAR-alfa verloopt, werd door Duitsers in een laboratoriumstudie aangetoond. PEA werd gebruikt om te testen hoe een stukje hersenweefsel reageert op deze stof.[12] Het blokkeren van deze receptor met een andere stof, bleek het beschermende effect teniet te doen.
In een rattenstudie bleek een verhoging van PEA in de hersenen ook het geheugen te verbeteren.[13] Een mooie review is hier te lezen hoe PEA en zijn analogen PPAR beinvloedt.[14]
De conclusie mag dan ook zijn dat dit nog extra pijnstillend mechanisme van Palmitoylethanolamide (PEA) is.
David J. Kopsky, prof. dr. Jan M. Keppel Hesselink, artsen, Januari 2011, revisie JMKH, mei 2019 ‘PEA beïnvloedt de PPAR-alfa receptor’
[9] Petrosino S, Cristino L, Karsak M, Gaffal E, Ueda N, Tüting T, Bisogno T, De Filippis D, D'Amico A, Saturnino C, Orlando P, Zimmer A, Iuvone T, Di Marzo V. | Protective role of palmitoylethanolamide in contact allergic dermatitis. | Allergy. | 2010 Jun 1;65(6):698-711. Epub 2009 Nov 11.