Pijn en neuropathie bij kanker

Bij kanker kan neuropathie pijn ontstaan door de chemotherapie. Dat heet dan chemotherapie geïnduceerde kankerpijn. Maar kanker is zelf ook aanleiding tot pijn. Bij beide pijn spelen de neuropathische mechanismen een rol. Dit heeft betekenis voor de keuze van pijnstillers bij kankerpijn.

Pijn komt bij een erg groot deel van de patiënten met kanker voor. Leukemie en lymfklierkanker gaan in het algemeen gepaard met duidelijk minder pijn.

Kankerpijn is in het algemeen goed te behandelen. Maar ongeveer 1 op de 20 patiënten heeft ernstige pijn die niet te behandelen is.

De pijn kan uit verschillende soorten bestaan. Somatische pijn genoemd, pijn aan botten, spieren, pijn aan de organen, de zogenaamde viscerale pijn genoemd. En de neuropathische pijn.

Veel patiënten met kanker krijgen geen optimale behandeling tegen de pijn. Structurele pijnmeting en een multidisciplinaire benadering moeten hier verbetering in brengen.

Meerdere soorten pijn

Iedereen in de zorgketen onderschat pijn, aldus hoogleraar palliatieve zorg en pijnbestrijding Kris Vissers. Ernstige pijn komt voor bij ruim de helft van alle patiënten met kanker. In meer dan de helft van de gevallen is er sprake van meer soorten pijn naast elkaar.

De zogenaamde nociceptieve pijn wordt veroorzaakt door weefselbeschadiging. Vaak door lokale ingroei van de tumor in bijvoorbeeld het beenvlies bij rib-metastases. Neuropathische is pijn door beschadiging van het perifere of centrale zenuwstelsel. Dat komt voor het grootste deel door lokale druk op zenuwen of door de ingroei van tumorweefsel in zenuwen.

Volgens de International Association for the Study of Pain wordt neuropathische pijn omschreven als pijn die wordt veroorzaakt door primaire beschadiging of disfunctie van het zenuwstelsel. Het is een chronische pijn zonder waarschuwingsfunctie voor het organisme als geheel.

Behandeling van neuropathische kankerpijn

In de richtlijn van de integrale kankercentra staat: Gabapentine of Pregabaline en tricyclische anti-depressiva zijn de middelen van keuze bij de behandeling van neuropathische pijn bij patiënten met kanker.

Verder: behandeling met opiaten kan ook bij de behandeling van pijn bij patiënten met kanker. Als er onvoldoende reactie op Gabapentine of Pregabaline en/of tricyclische anti-depressiva is.

Andere anti-depressiva en anti-epileptica dienen alleen te worden voorgeschreven aan patiënten met pijn bij kanker door of in overleg met artsen die ervaring hebben met de behandeling van neuropathische pijn. Toepassing van andere middelen (vooral Ketamine) kan soms ook, net zoals Cannabis.

Behandeling bij het INP Instituut voor Neuropathische Pijn

In ons instituut vinden we dat iedere patiënt met kankerpijn de mogelijkheid zou moeten hebben om het supplement Palmitoylethanolamide (PEA) naast de andere middelen te proberen. Omdat dit supplement niet alleen een pijnstillende werking heeft, maar ook een herstellende en harmoniserende werking heeft. Het kan daarbij de pijnstillende werking van andere pijnstillers, zoals opiaten, versterken.

Onze voorkeur hebben PEA supplementen met PEA-opt keurmerk (in Nederland GMP geproduceerd) en PEA-um (in Italië GMP geproduceerd). Alleen deze zijn afdoende klinisch getest qua veiligheid en werkzaamheid.

Verder bieden wij een breed scala aan verschillende pijnstillende crèmes. Deze werken voor lokale pijn zeer effectief en hebben wij goede resultaten mee, ook bij neuropathie bij kanker.

Middelen die niet werken

Er zijn enkele pijnstillers die bij de neuropathische pijn bij kanker niet zinvol zijn gebleken, zo meent een van de topmensen op dit gebied, Prof. dr. Tony Dickenson uit de UK: ibuprofen, aspirin, celecoxib, desipramine zouden daar voorbeelden van zijn.

Werkzaam zijn volgens hem: venlafaxine, ethosuxamide, Lidocaine, pregabalin, lamotrigine, dextromethorphan, gabapentine, acetaminophen, carbamazepine, clonidine en morfine.[1]

Auteurs: Prof. dr. Jan M. Keppel Hesselink en DJ Kopsky, artsen, versie oktober 2009, revisie mei 2019, JMKH