Kaakpijn, het Syndroom van Costen
Bij het syndroom van Costen of Temporomandibulaire dysfunctie (TMD) is er veel kaakpijn door problemen met het kaakgewricht en/of de spieren die langs het kaakgewricht lopen. De klachten zijn erg vervelend omdat je veel last kunt hebben met het open doen van de mond. Ook kunnen er krakende geluiden in de kaak optreden bij kauwen.
De oorzaken van Costen
Een duidelijke oorzaak voor kaakpijn is vaak moeilijk aan te wijzen. De meeste patiënten krijgen klachten door een combinatie van factoren die samenhangen met dit syndroom, zoals:
- ’s nachts in de slaap tandenknarsen
- slijtage, artrose
- stijf worden van het kaakgewricht
- slecht zittend kunstgebit
- gespannen kaakspieren door stress.
Kaakpijn en Costen komen vooral voor bij vrouwen tussen de 20 en 25 jaar en in de leeftijdsgroep tussen 40 en 50 jaar. De tandarts stelt de diagnose door de kaak te onderzoeken en goed uit te vragen wat voor symptomen er zijn.
Soms is verder onderzoek en behandeling bij een gespecialiseerde fysiotherapeut of de kaakchirurg zinvol.
Kaakpijn door knarsen
TMD is het geheel van klinische problemen die de kauwspieren, de kaakgewrichten en alle daarbij behorende structuren kunnen aangrijpen. De meeste kaakpijn symptomen zijn van tijdelijke en voorbijgaande aard en kunnen in die tijd in ernst schommelen.
Onder kauwstelsel wordt het hele complex van kaken, kaakgewricht, spieren, bloedvaten en zenuwen verstaan. Men kent grofweg een onderverdeling in myogene(spier) TMD, arthrogene (gewricht) TMD en een combinatie van beide. De pijn kan plotseling ontstaan of toenemen tijdens maanden of jaren met afwisselende frequentie en intensiteit.
Knappen, klikken, kraken en blokkeren van de kaken samen met afwijkingen in openingspatroon van de kaak. En het moeilijk kunnen kauwen of spreken zijn symptomen die met het bestaan van TMD in verband kunnen worden gebracht.
Costen en het kaakgewricht
Het kaakgewricht is een gewricht dat kan draaien en glijden en bestaat uit de kaakkop, de kaakkom, de discus, bloedvaatjes, zenuwen en pezen met het gewrichtskapsel. De discus functioneert als een soort schokdemper en stabilisator tussen de kaakkop en kaakkom.
Bij het ver openen van de kaak beweegt de kaakkop samen met de discus naar voren. Wanneer slechts een klein beetje wordt open gedaan dan draait de kaakkop onder de discus.
De kauwspieren bij TMD
De kauwspieren verbinden de onderkaak met de bovenkaak, nek en schedel. De kauwspieren zorgen voor het mogelijk maken van kauwbewegingen, voor het openen en sluiten van de kaak, het naar voren en terugbewegen van de kaak en maken het mogelijk te spreken en te slikken.
De ondersteunende spieren van het kauwapparaat zijn de nek en schouder spieren: deze spieren stabiliseren het hoofd tijdens de kauw- en andere bewegingen van de kaak.
Een myogene TMD is aan de spieren van het kauwstelsel gerelateerd. Deze vorm van TMD kan een wijd verspreid klachtenscala opleveren van nekpijn, hoofdpijn en pijn in de kaken en rondom het oor.
Behandeling van kaakpijn Costen
De behandeling van patiënten met kaakpijn heeft veel gemeen met de behandeling van andere orthopedische of reumatologische afwijkingen. De behandeling is er op gericht overbelasting van het kauwstelsel en alle daarbij betrokken structuren te verminderen.
Daarnaast is de behandeling erop gericht een normaal functioneren van de kaken te herstellen en de dagelijkse activiteiten weer mogelijk te maken. Hiertoe moeten alle onderhoudende en oorzakelijke factoren eerst in kaart gebracht worden. Na een uitgebreid functieonderzoek wordt een diagnose gesteld die leidt tot een behandelplan.
De verschijnselen kunnen van tijdelijke aard zijn en kunnen zelf-limiterend zijn, zonder dat er langetermijngevolgen zijn. Daarom zal er primair gekozen worden voor niet agressieve behandelingen die omkeerbaar (=reversibel) zijn.
Chirurgische behandelingen, uitgebreide tandheelkundige behandelingen of orthodontische behandelingen zullen daarom zelden als eerste behandelmogelijkheid worden opgevoerd. Conservatieve benadering verdient de voorkeur en omvat gedragsbeïnvloeding, fysiotherapie, medicatie, oefeningen en spalktherapie.
De meerderheid van TMD patiënten blijkt hier prima resultaten mee te boeken. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat 50% van de patiënten met deze conservatieve benadering geen of weinig symptomen meer hebben van TMD na de behandeling.
Gedrag en fysiotherapie
Bij kaakpijn (het Syndroom van Costen) is het vaak nodig om aandacht te schenken aan gedrag, gewoonte en psychische situaties waarin mensen verkeren. Tandklemmen of knarsen, nagel bijten en frequent kauwgomgebruik zijn factoren die de pijnlijke situatie kunnen onderhouden of verergeren.
Wanneer stressfactoren een rol spelen kan het soms nodig zijn mensen door te sturen naar andere hulpverleners. Zodat zij ze kunnen helpen de stress de baas te worden of meer controle op de omgevingsfactoren te krijgen.
Fysiotherapie, op voorwaarde dat die wordt uitgevoerd door een door een erkende fysiotherapeut. Die als een conservatieve en effectieve behandelmogelijkheid voor TMD beschouwd wordt.
De behandeling kan zich uitbreiden tot hoofd, nek en schouder regio en zal een trainingsprogramma bevatten voor de houding. Oefeningen kunnen zowel door de fysiotherapeut als de tandarts-gnatholoog worden voorgeschreven. Het verkeerd uitvoeren of voorschrijven van oefeningen kan leiden tot een verergering van de kwaal.
Deze oefeningen zijn belangrijk om een normale functie van spier en gewricht te ver/herkrijgen. Daarnaast kunnen zij helpen bij het versterken van de spierkracht, verkrijgen van een juiste coördinatie en voor het stabiliseren van de kaakgewrichten.
Mobiliseren van de kaakgewrichten is een techniek die gebruikt wordt wanneer sprake is van bewegingsbeperking, pijn door spierspasme, verplaatsing van de discus en bij verklevingen in het gewricht.
Andere opties die de fysiotherapeut kan gebruiken bij de behandeling zijn elektrotherapie (TENS), ultrageluid, vapocoolant spay, strekken en massagetechnieken.
Medicatie bij kaakpijn
Het gebruik van de juiste medicijnen kan erg zinvol zijn om pijn en ontsteking te verminderen. Voor lange termijn medicatie moet worden, behalve narcotische medicaties of sedativa zoals valium, omdat deze mogelijk tot verslaving kunnen leiden. Ieder medicijn heeft zijn eigen specifieke eigenschappen en bijwerkingen. Het gebruik van medicijnen over langere tijd dient door de tandarts-gnatholoog of huisarts bewaakt te worden om eventuele onverwachte effecten zoveel mogelijk te reduceren.
De meest effectieve medicijnen zijn:
- Non steroïde anti ontsteking medicijnen [NSAID] zoals Ibuprofen, Naproxen en Aspirine
- Spierontspanners
- Tricyclische anti depressie medicatie zoals Amitriptyline en Nortriptyline
- Palmitoylethanolamide (PEA), een lichaamseigen stof zonder bijwerkingen
David J. Kopsky, artsen
Bekijk hier video’s van onze patiënten over neuropathie.
Plots verlies van zicht: Ischemische opticus neuropathie
Soorten vragenlijsten bij neuropathie
Mechanismen van neuropathische pijn