Pro-inflammatoire cytokines en diabetes

Er zijn steeds meer aanwijzingen dat bepaalde vormen van chronische ontsteking zoals cytokines, een rol spelen bij diabetes en diabetische neuropathie.

A.E. Meinders, emeritus hoogleraar en opleider Interne geneeskunde, LUMC, schreef recent hierover een helder stuk in een redactioneel hoofdartikel. Daaruit het volgende:

Bij diabetes de cytokines remmen

De hooggeleerde stelt dat de pro-inflammatoire cytokines, (CRP, IL-1, IL-6, IL-8, MCP-1, TNF-α) de insulinesecretie en de insulinegevoeligheid remmen. En die cytokines worden beinvloed door de hoeveelheid en de samenstelling van voedsel, massa en verdeling van vetweefsel, beweging en psychosociale factoren, zoals slaapgebrek en depressie. 

Als de cytokines toenemen ontstaat een chronische laaggradige ontsteking. Dat heeft een negatieve invloed op het functioneren van bloedvaten (endotheelfunctie), immuunsysteem, spierweefsel, vetweefsel, hersenen, darmen, hart, lever en eilandjes van Langerhans.

Zijn betoog volgend, wij citeren:

Bestanddelen van voedsel zoals glucose, zetmeel, verzadigde vetzuren en de bereidingswijze aan voedsel werken alle pro-inflammatoir, terwijl vitamine D en plantenvezels juist de inflammatie remmen. Overgewicht gaat gepaard met hypertrofische adipocyten gevolgd door een influx van macrofagen en T-cellen in het vetweefsel vooral van visceraal en ectopisch vet.

Dit vetweefsel wordt hierdoor een producent van pro-inflammatoire cytokines, die lokaal werkzaam zijn. Maar ook aan de circulatie worden afgegeven en daarmee hun effect in alle organen en weefsels kunnen uitoefenen. In de eilandjes van Langerhans is bij overgewicht eveneens infiltratie aangetoond van immuuncompetente cellen. Die samen met de bètacellen zelf proinflammatoire cytokines produceren met als gevolg apoptose van de bètacellen.

Deze cytokines voeren hun effect dus endocrien, paracrien en autocrien uit. Acute spieractiviteit werkt pro-inflammatoir, waarschijnlijk ten behoeve van een goede adaptatie van het metabolisme. Na een acute spieractiviteit en bij voortgezette matige activiteit nemen de anti-inflammatoire cytokines toe, bijvoorbeeld IL-10.

Gewichtsverlies, dieetveranderingen, inspanning en bariatrische chirurgie verminderen de pro-inflammatoire factoren en dragen bij aan een verbeterde bètacelfunctie en insulinegevoeligheid. Ook blokkering van de IL-receptor en het toedienen van salicylaten, beide anti-inflammatoire middelen verbeteren de bètacelfunctie en het glucosemetabolisme.

Pro- en anti-inflammatoire cytokines oefenen hun effect intracellulair uit via endoplasmatische reticulum stress, mitochondriale disfunctie, lipidenstapeling, receptoractivatie en intracellulaire signaaltransductie. Verdere ontrafeling van deze mechanismen zal bijdragen tot een verbeterd inzicht in de pathofysiologie van diabetes en de ontwikkeling van nieuwe (anti-inflammatoire) geneesmiddelen.

Van thiazolidinedionderivaten en lipidenverlagende middelen is inmiddels al een antiinflammatoir effect beschreven.

Anti-ontstekingscytokines bij neuropathische pijn

Uit een ander onderzoek blijkt dat anti-ontstekingscytokines in een rattenmodel voor neuropathische pijn de pijn te verminderen. Het ging om het cytokine TGF-beta1. Dit cytokine heeft een sterk remmende invloed op ontstekingsprocessen.

Dat cytokines heeft in vivo een hele verzameling van bijzondere effecten die bij de bestrijding van neuropathische en diabetes pijn relevant lijken te zijn, waaronder invloed op de glia en neuroprotectie. De glia blijkt steeds een belangrijker target te worden bij de zoektocht naar nieuwe pijnstillende middelen bij neuropathische pijn. In dit rattenmodel voor neuropathische pijn vonden de onderzoekers de volgende effecten van TGF-beta1:

1. It inhibits peripheral nerve injury-induced spinal microgliosis, spinal microglial and astrocytic activation, and
2. exhibits a powerful neuroprotective effect by preventing the induction of ATF3+ neurons following nerve ligation, consequently
3. reducing the expression of chemokine MCP-1 in damaged neurons.
4. TGF-beta1 treatment also suppresses nerve injury-induced inflammatory response in the spinal cord, as revealed by a reduction in cytokine expression.

Alles bij elkaar een boeiende verzameling biologische werkzaamheden.[1]

Mei 2010,  
‘Pro-inflammatoire cytokines en diabetes’

Bekijk hier video’s van onze patiënten over diabetes.

De stadia van diabetische neuropathie

Ernstige pijn bij diabetes type 1
Diabetische neuropathie pijn meer dan gehalveerd
Diabetes patiënt krijgt vaak Polyneuropathie