De plasticiteit van onze hersenen
Aandacht voor plasticiteit van de hersenen, in Medisch Contact van 8 juli 2009. De Canadese psychiater en hoogleraar Norman Doidge publiceerde een topboek over de kneedbaarheid of plasticiteit van de hersenen.
Hij zegt: ‘Schrikbarend veel artsen denken dat het brein een star orgaan is.’ De psychiater beschrijft een hele serie patiënten voorbeelden waaruit blijkt dat de hersenen veel meer kunnen dan we denken.’
The Brain That Changes Itself, daarin toont de hoogleraar aan Columbia University aan dat het brein veel dynamischer is dan tot nog toe nog steeds velen denken.
Nieuwe ronde, nieuwe kansen
- ‘Medische opleidingen zien het brein van oudsher als een machine, waarbij ieder onderdeel een specifieke functie op een aparte locatie bekleedt. Hersenen blijken echter beter vergelijkbaar met een kneedbare hoop klei, die zich continu en tot op hoge leeftijd herschikt.’
Met wat hij zegt, is niet nieuws. Vele neurologen voor hem wezen op de plasticiteit, maar dat ging steeds in tegen het dogma dat hersencellen niet delen en de hersenen alleen maar kunnen afsterven.
De Russische neuropsycholoog Luria heeft een halve eeuw geleden al gehamerd op de plasticiteit van het zenuwstelsel. Maar ook hij bleef toen een roepende in de woestijn. Nu weer een nieuwe ronde met nieuwe kansen.
Waarom is dit belangrijk?
Om het therapeutisch nihilisme te doorbreken. Als we met zijn allen blijven geloven dat het zenuwstelsel een afstervende zaak is, dan ga je ook weinig proberen bij functieverlies. Dat zien we zelf ook dagelijks in onze praktijk. We kunnen daar niets aan doen meer, daar moet u mee leren leven, krijgen veel patiënten met neurologische aandoeningen te horen van hun behandelend arts.
De psychiater zegt over zijn patiënten en de gevalsbeschrijvingen:
- ‘Het gaat hier om succesvolle behandelingen van aandoeningen die vroeger werden gezien als per definitie ongeneeslijk. Dat toont in ieder geval aan dat de medische wetenschap een fundamentele denkfout heeft gemaakt door aan te nemen dat informatie door ieder brein op dezelfde manier wordt verwerkt.
Het klopt weliswaar dat bepaalde functies, zoals het spraakvermogen, meestal gekoppeld zijn aan specifieke plekken in het brein. Maar het blijkt hierbij om een vuistregel te gaan, waarop uitzonderingen mogelijk zijn.’
Use it or lose it!
Dat uitgangspunt hanteren we altijd. Blijven bewegen, blijven oefenen, blijven nadenken, het zenuwstelsel blijven stimuleren. Zowel voor patiënten met een beroerte als patiënten met een neuropathie. De hoogleraar vervolgt:
- ‘Zo heeft het zenuwstelsel bij neurologische aandoeningen aanvankelijk de neiging om het betreffende deel in de hersenen te beschermen, net zoals iemand die zijn elleboog heeft gestoten daar ook voorzichtiger mee omgaat. We weten inmiddels ook dat het plastische brein een ‘use it or lose it’ principe hanteert. Wat inhoudt dat de gebieden die tijdelijk worden afgesloten, na een tijdje beginnen af te takelen. Het is dus zaak om te voorkomen dat die beschermingsperiode te lang duurt, wat nogal eens voorkomt.’
Norman Doidge, The Brain That Changes Itself, Penguin Books, 2008. 448 blz. ISBN 9781921215827.
Versie Oktober 2009; Drs David J. Kopsky, artsen
‘De plasticiteit van onze hersenen’
Anti-epileptica bij neuropathische pijn nooit vergeleken
Aangezichtspijn: typisch en atypisch
Behandeling van ziekte van Ménière